Kentsel yerleşme alanlarındaki gelişmelere paralel olarak artan barınma alanı talebi, toplumun sosyo ekonomik yapısı bağlamında farklı karşılık bulmaktadır.  Özellikle kentlere yoğun göçün yaşandığı dönemlerde, dar gelirli insanlar, kendi olanakları ile barınma sorununa çözüm aramışlardır. Gecekondu ve hisseli parsel kavramları belirtilen barınma taleplerine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Gecekondular; Mülkiyeti kendilerinde olmayan (daha çok devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan) arsa ve arazilerde yapılmıştır. Hisseli parseller; büyük tarla ve arazilerin çok sayıda hisseye bölünerek satılması ve resmi kayıt olmadan basit krokilerle hisselendirilmesi sonucu oluşmuştur. Gerek gecekondu gerekse hisseli parsel alanlarında;  yapılar kamu denetiminden geçmemiştir, imar planı yoktur ya da mer’i plana aykırıdır. Her iki durumda gerçekleşen mahalleler, sosyal-kültürel-teknik altyapıdan yoksun, yaşam kalitesi düşük bölgelerdir. Oysa ulaşım, eğitim, sağlık, rekreasyon vb sosyal-kültürel-teknik altyapı, barınma alanlarının temel ihtiyaçlarıdır. Gecekondu Kanunu, İmar Affı Kanunu,  kentsel dönüşüm, imar barışına ilişkin yasalar, yerleşme alanlarında planlı gelişmenin sağlanabilmesi, çevre koşullarının iyileştirilmesi amacı ile ortaya çıkmıştır. İlgili yasalar, yerleşme sorunlarına  kısmen çözüm üretmiştir. Diğer taraftan yasa uygulamaları, beraberinde başka sorunları da gündeme getirmiştir. Çalışmanın amacı birbirinden farklı olan gecekondu ve hisseli parsellerde gelişme kavramına açıklık getirmek, yasal olmayan yapılaşma taleplerinin nedenlerine değinmektir. Sorunlar, neden sonuç ilişkileri ile ele alınmış, sorunu çözmek amacı ile çıkarılan yasa uygulamaları irdelenmiştir. Barınma sorunlarına çözüm arayışı, toplum sosyo kültürel ve sosyo ekonomik yapısına bütüncül yaklaşım gerektirmektedir. Bu bağlamda, sosyo ekonomik ve fiziki planların bölgesel ölçekte ele alınmasının önemi vurgulanmıştır.

Keywords - Gecekondu, hisseli parsel, af yasası, kentsel dönüşüm, imar barışı

[1] TUİK, 2019, a Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de kentleşme süreci, imar affi yasalari ve imar barışı
[2] DİE, (2001). a Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de kentleşme süreci, imar affi yasalari ve imar barışı
[3] Keleş, R., 2010. Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, 494, Ankara.
[4] Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de kentleşme süreci, imar affi yasalari ve imar barışı
[5] R.G.(2001), TÜRK MEDENİ KANUNU, 8/12/2001/ 24607
[6] URL https://www.google.com.tr/search?q=%C3%B6zel+parselasyon+krokisi&sxsrf=ACYBGNQ1160CM816ZqGWInysbZ63yr7AJA:1574084522102&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjv6aTm8fPlAhXnyKYKHU0fCyQQ_AUIESgB&biw=1007&bih=587#imgrc=fAEPFFHCGoE5VM
[7] URL
https://www.google.com.tr/search?q=%C3%B6zel+parselasyon+krokisi&sxsrf=ACYBGNQ1160CM816ZqGWInysbZ63yr7AJA:1574084522102&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjv6aTm8fPlAhXnyKYKHU0fCyQQ_AUIESgB&biw=1007&bih=587#imgrc=8AXlJcys7IE0DM
[8] R.G.(1948), 5218 , Ankara Belediyesi’ne, Arsa ve Arazisinden Belli Bir Kısmını Mesken Yapacaklara 2490 Sayılı Kanun Hükümlerine Bağlı Olmaksızın ve Muayyen Şartlarla Tahsis ve Temlik Yetkisi Verilmesi Hakkında Kanun 22.06.1948/6938
[9] R.G. (1948), 5228, “Bina Yapımını Teşvik Kanunu”, 06.07.1948/6950
[10] R.G. (1953), 6188, ‘‘Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Binalar Hakkında Kanun’’ , 29.07.1953/8470
[11] R.G. (1959), 7367, ‘‘Hazineden Belediyelere Devredilecek Arazi ve Arsalar Hakkında Kanun’’, 29.07.1959/10265
[12] R.G. (1963), 327, “6785 sayılı İmar Kanununa geçici bir madde eklenmesi hakkında Kanun 12 EYLÜL 1963/11503
[13] R.G. (1966), 775, Gecekondu Kanunu, 30.07.1966 /12362 R. G.
[14] R.G. (1976), 1990, ‘‘Gecekondu Kanunu’nda Bazı Değişiklikler Yapılması Hakkında kanun, 06.05.1976/15558
[15] Tercan, (1996). Günümüze Değin İmar Afları. TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 1-4, Ankara
[16] R.G. (1983), 2805, ‘‘İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Olarak Yapılan Yapılara Uygulanacak İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’’, 21.03.1983/17994
[17] Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de Kentleşme Süreci, İmar Affı Yasalari ve İmar Barışı
[18] R.G. (1984), 2981, ‘‘İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’’ 08.03.1984/18335
[19] R.G. (1986), 3290, 24.2.1984 Tarih ve 2981 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesi Hakkında Kanun, 07.06.1986/19130
[20] R.G. (1987), 3366, 22.5.1986 Tarih ve 3290 Sayılı Kanun ile Değişik 24.2.1984 Tarih ve 2981 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun 26.05.1987/19471
[21] R.G. (1988), 3414, 775 Sayılı Gecekondu Kanununun bazı hükümlerinin değiştirilmesi hakkında 3.5.1985 tarih ve 247 sayılı kanun hükmünde kararname ile bu kanun hükmünde kararnamenin iki maddesinde değişiklik yapılmasına dair 16.8.1985 tarih ve 250 sayılı kanun hükmünde kararnamenin değiştirilerek kabulü hakkında Kanun, 11.03.1988/19751
[22] URL https://www.google.com.tr/search?q=%C4%B1slah+imar+plan%C4%B1+nedir&sxsrf=ACYBGNRSgZxnYjUxqTWfZTyMgLPw81hUAw:1574286115706&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiSgc7l4PnlAhV3QkEAHVFDDocQ_AUoAXoECBcQAw&biw=1206&bih=587#imgrc=4Xh390ugoYd9qM
[23] Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de Kentleşme Süreci, İmar Affı Yasaları ve İmar Barışı
[24] Kasparoğlu, (2019), Türkiye'de Kentleşme Süreci, İmar Affı Yasaları ve İmar Barışı
[25] R.G. (1985), 3194, İmar Kanunu, 9/5/1985/ 18749
[26] R.G. (1912), 6306, ‘‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’’ 31.05.2012/28309
[27] R.G. (1918), 3194 sayılı İmar yasasına eklenen geçici 16. Madde, EK 11/5/2018