Demokrasi denilince akla gelen ilk unsur, halkın yönetime doğrudan ya da dolaylı olarak katılabildiği bir toplumsal düzendir. Bu açıdan yerleşim merkezlerinde kamusal hizmetleri gerçekleştirmek üzere yönetici ve üyeleri yerel halk tarafından seçilerek örgütlenen belediyeler, demokratik yapılarıyla valilik, kaymakamlık gibi diğer mülki idari kurumlardan ayrılmaktadır. Halkın yönetime katılımını esas alan, halkla iç içe ve şeffaf bir yönetim anlayışını benimseyen belediyeler; bu bakış açılarını aldıkları karar ve uygulamaların yanı sıra hizmet verdikleri yapılar ile de somutlaştırmaktadırlar. Dolayısıyla şeffaf yönetim anlayışının mimarlık pratiğine de yansımaları söz konusudur. Özellikle son yıllarda saydamlıkla tasarlanan yönetim yapıları sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Mimaride bir tasarım öğesi olarak kullanılan saydamlık çok boyutlu bir kavramdır. Saydam malzeme kullanımının yanı sıra doluluk-boşluk kurgusu ile de elde edilen saydamlık; geçirgenlik niteliğiyle iç-dış bütünleşmesi, sınırların buharlaşması; açık ve net, görülebilir ve ulaşılabilir olma gibi anlamlara sahiptir. Yönetim yapılarını saydamlıkla tasarlamak, şeffaf yönetim anlayışını benimseyen belediyelerin mekânsal anlamda da kamu ile bütünleşmesini sağlamaktadır. Bu bağlamda belediye hizmet binalarının saydamlık bağlamında analizini konu edinen çalışma, yarışma projeleri ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın amacı, yarışma ile elde edilen belediye hizmet binası projelerinde saydamlık kavramının tasarıma nasıl yansıtıldığının belirlenmesidir. Bu amaçla seçilen projeler incelenerek saydamlık düşüncesinin tasarım kararlarında nasıl yer aldığı ve planlamada nasıl karşılık bulduğu araştırılmıştır.

Keywords - Yarışma projeleri, Belediye hizmet binası, Kamusal alan, Saydamlık, Tasarım

[1] M. Erdoğan, “Anayasal Demokrasi,” Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996.
[2] Y. Pustu, “Yerel Yönetimler ve Demokrasi,” Sayıştay Dergisi, 2005, Sayı: 57.
[3] N. Sezgin, “Türkiye'de belediye binalarının elde edilmesinde mimari tasarım yarışmalarının rolü, Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2016.
[4] F. Yaman, F. “Katılımcı Demokrasi: Kapsam ve Unsurlar,” Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 136-160, 2018.
[5] Türk Dil Kurumu, TDK Büyük Türkçe Sözlük, [Online] Erişim: http://tdkterim.gov.tr/bs/.
[6] D. Elmalı, “Mimaride saydamlık-opaklık kavramları ve cephelerin algılanmasına etkileri,” Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2005.
[7] [Online] Erişim: https://architecturality.wordpress.com/tag/transparency/
[8] [Online] Erişim: https://books.google.com.tr/books?id=mLhKDwAAQBAJ&pg=PT103&lpg=PT103&dq=akademik+reichstag+kubbesi+ve+simgesel+anlam%C4%B1&source=bl&ots=7qHE0zSuPD&sig=ACfU3U0v55Sg_dFCtgsvHQ2kb7v4_hn3WA&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjQ-eiqiZPmAhVwQUEAHe0mDm0Q6AEwDnoECAoQAQ#v=onepage&q=akademik%20reichstag%20kubbesi%20ve%20simgesel%20anlam%C4%B1&f=false
[9] C.H. Açıkgöz, “Belediye hizmet binası üretim pratiğinde yarışma olgusunun etkisi,” Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2018.
[10] P. Aykutlar, “Belediye hizmet binalarındaki kamusal alanların 1984-2013 yılları arasında açılan yarışma projeleri üzerinden mekân analizleri,” Yüksek lisans tezi, Yaşar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2016.
[11] F.Ç. Akçay, “Yarışma yöntemi ile elde edilen mimari projelerde işlevsel niteliğin arttırılmasına yönelik bir model önerisi: belediye hizmet binaları örneği,” Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2018.
[12] O.A. Dönmez, “İlçe belediye hizmet binalarında tasarım yaklaşımlarının mekân dizim yöntemi ile incelenmesi,” Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2015.
[13] A. Perçin, “Yarışma ile elde edilen belediye hizmet binaları: kullanıcı ile iletişim ve kamu imajı,” Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 2018.
[14] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/2-odul-manisa-belediyesi-hizmet-binasi-ve-cevresi-ulusal-mimari-proje-yarismasi/
[15] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/3-odul-tekirdag-buyuksehir-belediyesi-hizmet-binasi-ve-cevresi-mimari-proje-yarismasi/
[16] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/2-odul-efeler-belediyesi-hizmet-binasi-mimari-proje-yarismasi/
[17] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/1-odul-inegol-belediyesi-hizmet-binasi-yarismasi/
[18] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/1-odul-dodofis---yagu--suleymanpasa-belediye-hizmet-binasi-mimari-proje-yarismasi/8152
[19] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/2-odul-van-ipekyolu-belediye-merkezi-mimari-proje-yarismasi/5757
[20] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/1-odul-adana-cukurova-ilce-belediyesi-hizmet-binasi-ve-kultur-merkezi-ulusal-mimari-proje-yarismasi/542?lang=en
[21] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/3-odul-suyabatmazdemirel-mimarlik-konak-belediyesi-hizmet-binasi-mimari-proje-yarismasi/4772
[22] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/1-odul-balikesir-buyuksehir-belediyesi-hizmet-binasi-yarismasi-/6675
[23] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/2-odul-balikesir-buyuksehir-belediyesi-hizmet-binasi-yarismasi/6689
[24] [Online] Erişim: http://www.arkiv.com.tr/proje/satin-alma-uysalkan-mimarlik-balikesir-buyuksehir-belediyesi-hizmet-binasi-yarismasi-/6651
[25] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/trabzon-belediyesi-hizmet-binasi/
[26] [Online] Erişim: https://www.arkitera.com/proje/2-odul-adana-cukurova-ilce-belediyesi-hizmet-binasi-ve-kultur-merkezi-ulusal-mimari-proje-yarismasi/